thiết kế công nghiệp_Bài 7: Bố trí chung ảnh hưởng nhiều đến đặc tính kỹ thuật của sản phẩm

1. Bố trí chung ảnh hưởng nhiều đến đặc tính kỹ thuật của sản phẩm, đến khả
   năng làm việc, khả năng sử dụng sản phẩm

Vấn đề này có thể được xem xét qua một số ví dụ sau:

Ví dụ 1: Trên hình 2.2-5a và 2.2-5b trình bày hai cách bố trí chung của hai loại máy
xay sinh tố.

Hình 2.2-5

1: động cơ điện; 2: cối; 3: công tắc điện; 4: trục và dao.

ở hình 2.2-5a, mô tơ điện l được bố trí ở bên trên cối 2, ưu điểm nổi bật của phương
án này là khi máy xay làm việc, các loại nước không thể lọt vào động cơ và hệ thống công
tắc điều khiển, có thể làm vệ sinh cối và dao cắt rất sạch, nhược điểm là loại máy này không
thể làm to được, vì thường xuyên phải nhấc động cơ điện ra.

ở hình 2.2-5b, môtơ điện l được bố trí ở bên dưới cối 2, nhược điểm của loại máy này
là khi máy làm việc, các loại nước có thể lọt xuống động cơ điên và hệ thống điện điều
khiển, khó làm vệ sinh cối và dao cắt, ưu điểm của loại máy này là có thể làm máy to, công
suất lớn.

Ví dụ 2: Trên hình 2.2-6 trình bày các cách bô’ trì chung của ba loại xe máy khác nhau.

– Sơ đổ 2.2-6a giới thiệu bố trí chung của xe Solex, động cơ hai kỳ l được gắn bằng
khớp quay với phuốc lái, điều khiển lên xuống bằng cần gạt 2, bánh ma sát 3 truyền chuyển
động cho bánh xe chủ động 4 làm cho xe chạy. Những nhược điểm chính của cách bố trí
chung này là: tay lái luôn bị nặng và rung nhất là khi xe chạy bằng động cơ, bánh xe chủ

động 4 bị mài mòn nhanh do nhận động lực qua ma sát với bánh ma sát 3, khi đi vào đường
ướt, bùn hoặc trời mưa thì hiệu suất truyền lực của bộ truyền ma sát 3 – 4 rất kém, ưu điểm
duy nhất là: đơn giản.

Hình 2.2-6

• Sơ đồ 2.2-6b giới thiệu bô’ trí chung của xe Vespa, động cơ 1, hộp số 3 và trục ra
  của hộp số trực tiếp lắp ráp và truyền động cho bánh xe chủ động 4, với cách bố trí này đã
  bỏ qua được nhiều khâu khớp, các kết cấu trung gian, bộ truyền trung gian. Đây có thể coi là
  điển hình của một cách bô’ trí chung chặt chẽ. Việc điều khiển côn và số được thực hiện
  bằng tay cồn – số 2, đây cũng là môt nhược điểm của xe Vespa, dây côn và sô’ khá dài khó
  điều chỉnh, ngưòi đi xe dùng tay trái cùng một lúc điếu khiển cả côn và sô’, nếu không tập sử
  dụng không phải ai cũng đi được xe loại này.
• Sơ đồ 2.2- giới thiêu bố trí chung của râ’t nhiều loại xe thông dụng, động cơ 1, hộp
  số 3 truyền động cho bánh xe chủ động qua bộ truyền xích (hoặc curoa), điểu khiển côn
  bằng tay côn 5, điều khiển sô’ bằng cần sô’ 2, ở những xe có côn tự động thì không có tay
  côn 5, ở những xe không có hộp số thì không có chân số 2.

Với cách bố trí chung hợp lý, sử dụng đơn giản, dễ dàng, việc tháo lắp bảo dưỡng, sửa
chữa thuận lợi, rất nhiều loại xe máy sử dụng sơ đồ bố trí chung này.

Ví dụ 3: Trên hình 2.2-7, trình bày hai cách bô’ trí chung hệ thống truyền lực trên
xe tăng.

Cách bố trí chung hình 2.2-1. là cách bố trí động cơ và hệ thống truyền lực phía trước,
the hiện ở bên ngoài xe là bánh sao BS đặt phía trước xe. Cách bố trí này có nhược điểm:
kích thước phía trước xe lớn, vì phải bảo đảm khổng gian bên trong cho động cơ và hệ
truyền lực, các tấm thép mũi xe khõng thể dày và có độ nghiêng lớn, tháp pháo bị đẩy lên
cao vì vậy khả năng chống đạn và tránh đạn khi chiến đấu kém.

Ưu điểm cua cách bố trí này là:

-hê thống điểu khiển động cơ, hộp số đơn giản; khi xe chuyển động với tốc độ cao thì tổn
thất do sự rung động của xích rất ít vì nhánh xích căng nc ở bên trên, nhánh xích trùng nl rất
ngắn ở bên dưói. Ngược lại với cách bố trí chung trên đây, là cách bố trí động cơ và hệ
thống truyền lực phía sau (hình 2.2-7b), bánh sao BS ở sau xe.

Ưu điểm của cách bố trí này là:

-các tấm thép mũi xe có thể làm rẩt dày, góc nghiêng nhỏ, hạ thấp độ cao của cả tháp
pháo và và toàn bộ xe do đó khả năng chống đạn và tránh đạn trong chiến đấu rất tốt. Nhược
điểm của cách bố trí này là: hệ thống điều khiển động cơ hộp số phải dẫn động dài, phức
tạp; tổn thất do sự rung động của nhánh xích trùng nt khá lớn ở tốc độ cao. Tuy nhièn với
một phương tiện chiến đấu thì khả năng tránh thương vong cho người và thiết bị được đặt lên
trên, do đó phần lớn xe tăng hiện nay người ta thường dùng sơ đồ bố trí chung hình 2.2-7b.
Thiết kế bố trí chung khác nhau cho cùng một loại sản phẩm là do những quan điểm thiết kế
khác nhau, ngay cả trong lĩnh vực hàng không cũng vậy, có người đưa các động cơ đạt lên
cánh máy bay (hình 2.2-8a), có người lại “rùa sạch đôi cánh” đặt các động cơ thành một
cụm phía sau đuôi máy bay (hình 2.2-8b).